LACQUER TECHNIQUE (KỸ THUẬT SƠN MÀI)

Có thể nói công nghệ sơn mài chỉ có nguyên lý chung nhưng khác biệt trong kinh nghiệm, kỹ thuật của từng cá nhân, từng gia đình cũng như nó được biến đổi kỹ thuật làm tranh khác với làm tượng, lại khác với trang trí đồ vật, sơn phủ hoàng kim... Công nghệ sơn mài chia làm một số công đoạn chính sau: mộc, bó hom vóc, trang trí đề tài, mài và đánh bóng.

Nhìn vào một sản phẩm sơn mài chúng ta thấy rất rõ tính đặc biệt của nó ở kỹ thuật và chất liệu: vẽ, đắp nổi, pha độn mầu, mài, gắn vỏ trứng, vỏ ốc, thếp vàng, thếp bạc, …, chỗ mài phẳng, chỗ gồ ghề, chỗ biểu cảm nét, chỗ bộc lộ chất… tạo ra biết bao hiệu quả tạo hình thẩm mỹ bất ngờ. Càng nhìn càng thấy lung linh huyền ảo, nó ẩn chứa sâu kín các tầng tầng, lớp lớp các màu sơn mà khi mài thì hiện lên nhiều mầu sắc óng ả, lộng lẫy, kỳ ảo, nó có chiều sâu của không gian vừa hư vừa thực…

Ngày nay, người ta đã chế tạo thành công các loại sơn công nghiệp có thể thay thế các loại sơn mài cổ truyền do có nhiều ưu điểm, nhất là dễ dàng trong sản xuất sản phẩm và màu sắc thì vô cùng phong phú.

Hiện nay, tranh sơn mài sử dụng nguyên liệu là sơn Nhật được dùng khá phổ biến. Do sơn ta có hạn chế là dễ gây tác động phụ cho người sử dụng, ngoài ra, khi dùng sơn ta, tranh lại phụ thuộc vào thời tiết khá nhiều. Khi thời tiết có độ ẩm cao thì sơn càng nhanh khô, nếu thời tiết khô ráo (độ ẩm thấp) thì sơn rất lâu khô. Do vậy, sơn ta ít khi được dùng tại các nước có khí hậu khô ráo. Trong khi đó, sơn Nhật lại nhanh khô vì vậy phù hợp hơn với khì hậu ở nước ôn đới như Việt Nam. Khi sử dụng sơn Nhật, để tranh được bóng, các nghệ nhân thường dùng một lớp sơn trong (sơn cánh gián) phủ ra bên ngoài tranh.

Sơn mài ngày nay không chỉ còn ứng dụng sản xuất tranh sơn mài, nó còn được phát triển để sản xuất các mặt hàng nội thất cao cấp như bàn ghế, giường, tủ, đèn ngủ cũng là những mặt hàng được ưa chuộng tại nhiều nước.